Trồng và nhân giống dừa sáp (dừa đặc ruột)

Dừa đặc ruột (hay dừa sáp, dừa kem) thuộc giống dừa cao, thụ phấn chéo. Khi bổ đôi quả dừa, bên trong lớp cơm dừa là chất lỏng sền sệt như kem, sáp. Dừa đặc ruột xuất hiện tại Việt Nam rất lâu nhưng mới được quan tâm trong vài năm trở lại đây.

Tại Việt Nam , dừa đặc ruột được phát hiện đầu tiên tại huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh. Do số lượng dừa đặc ruột quá ít ỏi, đồng thời mỗi quầy dừa chỉ có vài trái đặc ruột nên người trồng dừa cho đó là sản phẩm của sự đột biến nên không quan tâm. Có lúc, hàng loạt cây dừa đặc ruột bị chặt bỏ. Mãi đến khi Viện Nghiên cứu Dầu thực vật (TP.HCM) phát hiện và về đây nghiên cứu, người dân mới chú ý đến giống dừa này.

Trong khi đó, tại Philippines, dừa đặc ruột lại là một sản phẩm nổi tiếng. Người Philippines gọi dừa đặc ruột là Macapuno. Dừa Macapuno được sử dụng rất nhiều trong chế biến thực phẩm, hương liệu, mỹ phẩm. Kẹo dừa làm từ dừa đặc ruột là một trong những sản phẩm ngon nổi tiếng ở nước này.

Dừa đặc ruột cũng giống như các loại dừa đang phổ biến tại Việt Nam : dừa ta, dừa dâu, dừa bung, dừa bị, dừa xiêm… Một thành viên của nhóm nghiên cứu về giống dừa đặc ruột, ông Võ Văn Long, trưởng Phòng Kế hoạch và Nghiên cứu phát triển, cho biết: Dừa đặc ruột thuộc giống dừa cao. Đặc tính của giống dừa này là thụ phấn chéo. Dừa đặc ruột là sản phẩm của quá trình đột biến gene nhưng lại cho ra một giống dừa mới.

Trong điều kiện bình thường, tỉ lệ đặc ruột chỉ chiếm 20-25%/quầy dừa. Tỉ lệ đặc ruột/quầy thấp là do dừa đặc ruột trồng chung với những cây không đặc ruột. Cây đặc ruột sẽ thụ phấn với cây không đặc ruột sẽ cho ra cây có tỉ lệ đặc ruột thấp. Nếu trong vườn dừa, tất cả đều trồng giống dừa đặc ruột thì tỉ lệ đặc ruột sẽ cao hơn rất nhiều, có thể đạt tới 100% trái đặc ruột.

Viện Nghiên cứu Dầu thực vật đã nghiên cứu giống dừa này hơn 1 năm nay, nhóm nghiên cứu đã nuôi cấy thành công phôi trong ống nghiệm. Điều còn lại là chuyển cây ra đất. Theo bà Ngô Thị Lam Giang, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Dầu thực vật, vào khoảng tháng 6-7/2004, Viện sẽ công bố kết quả nghiên cứu về nhân giống dừa này.

Hiện nay, giá dừa đặc ruột bán tại vườn cao hơn nhiều lần so với dừa thường. Bình quân mỗi trái dừa đặc ruột 20.000 đồng, lúc cao điểm lên tới 50.000 đồng. Trong khi đó, dừa bình thường mỗi trái chỉ khoảng 2.000 đồng. Sở dĩ dừa đặc ruột bán giá cao là do số lượng rất ít, và nhiều người muốn “thưởng thức của lạ” xem thử hương vị của nó như thế nào. Hiện tại, dừa đặc ruột được cung cấp chủ yếu cho các khách sạn.

Theo ông Võ Văn Long, khác với dừa thường, dừa đặc ruột có độ dầu cao hơn, mùi hương đặc trưng hơn. Đây chính là đặc điểm quý mà chúng ta cần nghiên cứu để ứng dụng trong việc sản xuất bánh kẹo và các sản phẩm khác. Đối với cây dừa, nếu chúng ta biết sử dụng những đặc tính riêng của chúng thì sẽ thu lại nguồn lợi kinh tế rất cao. Dừa sau khi hái xuống có thể sản xuất thạch dừa, cơm dừa sấy khô, mụn xơ dừa, than hoạt tính… Chẳng hạn, tại thời điểm cuối năm 2003, giá FOB (giá giao hàng tại cảng) của các mặt hàng đó như sau: mụn xơ dừa: 6.500 USD/tấn; than hoạt tính (làm từ gáo dừa): 1.000-1.200 USD/tấn; cơm dừa sấy khô: 600-700 USD/tấn.

Đối với giống dừa đặc ruột, ông Long cảnh báo người dân “không nên quá kỳ vọng về nó”. Thực ra, giá của dừa đặc ruột hiện nay chưa phản ánh đúng giá trị thật của nó. Hiện nay, do sức mua cao trong khi số lượng dừa đặc ruột cung cấp quá ít nên mới có giá bán cao. Khi giống dừa này được nhân rộng, trồng đại trà, nguồn cung ứng tăng lên, nhà vườn sẽ khó có thể giữ được giá như hiện nay.

Kinh nghiệm nhân giống dừa sáp của một nông dân Khmer

 Theo chân ông Lê Văn Bé, Phó chủ tịch Hội Làm vườn tỉnh Trà Vinh, chúng tôi tới thăm cơ sở nhân giống dừa sáp của anh Thạch Phu My (người Khmer) ở ấp Chông Nô 2, xã Hoà Tân (huyện Cầu Kè).

Anh My là người tiên phong trong việc nhân giống dừa sáp, cung cấp nguồn giống chất lượng cao cho thị trường, đồng thời mang lại thu nhập ổn định cho gia đình.

Trao đổi với chúng tôi, ông Bé cho biết, điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu ở Trà Vinh rất phù hợp phát triển dừa sáp bởi dừa có lượng cơm dày, mềm xốp, nước có vị ngọt và mùi thơm rất đặc trưng. Diện tích dừa sáp tập trung ở hai xã Hoà Tân, Hoà An và thị trấn Cầu Kè. Chỉ tính riêng diện tích trồng dừa sáp của xã Hoà Tân đã có khoảng 100ha, tương đương 16.000 cây. Dừa sáp đã trở thành đặc sản, một thức uống nổi tiếng của tỉnh Trà Vinh, chính vì vậy giá bán trên thị trường rất cao, khoảng 120.000 – 130.000 đồng/trái. Hiện lượng dừa sáp thu hoạch không đủ cung cấp cho thị trường.

Anh Thạch Phu My, chủ cơ sở nhân giống dừa sáp cho hay: “Dừa sáp đã xuất hiện ở Việt Nam trên 80 năm, do giá cả không ổn định, cây dừa trồng lâu năm bị thoái hoá, dẫn tới năng suất kém, người dân không mặn mà với cây dừa. Hàng ngày nhìn thấy bà con chặt dừa làm củi đun, anh My buồn lắm, nhiều đêm không biết làm cách nào để bà con không chặt phá dừa nữa, làm sao giữ được giống dừa mà ông cha đã dày công để lại. Anh My đã lặn lội tìm kiếm thông tin trên báo, đài, học hỏi kinh nghiệm của những người đi trước, mạnh dạn mua dừa trái về nhân giống thử. Lúc đầu do thiếu kinh nghiệm, kỹ thuật, cây giống bị chết nhiều, không nản chí, anh tiếp tục mày mò nghiên cứu, cuối cùng sự cần mẫn của anh cũng được bù đắp, anh đã cho ra đời được giống dừa tốt, sạch bệnh.

Xin giới thiệu kinh nghiệm nhân giống dừa sáp của anh My:

Chọn giống: Nhân giống dừa sáp chủ yếu bằng trái, dừa làm giống được tuyển chọn từ những cây đầu dòng trên 10 năm tuổi, cây dừa có sáp, khoẻ mạnh, không bị bệnh. Chọn buồng nhiều trái, trái to, màu sắc đẹp (lưu ý chọn trái dừa nước) nếu chọn trái sáp thì trái không nảy mầm.

Trái dừa hái xuống, treo lên dây phơi khô, sau đó vạt mặt, xếp xuống đất hoặc cho vào bịch nylon có chứa xơ dừa + phân chuồng, đưa vào vườn ươm.

Làm giàn lưới để che bớt ánh sáng, ngày tưới 1 lần, mùa mưa không cần tưới. Sau khi đưa vào vườn ươm khoảng 35 ngày, trái nảy mầm. Khi nảy mầm, dùng phân bón lá phun kích thích cho lá và rễợ phát triển. Tiếp tục chăm sóc thêm 25 ngày, khi cây dừa cao 50cm và rễ đâm ra khỏi vỏ dừa là xuất bán được.

Cách trồng: Dừa sáp rất thích hợp với đất cát pha nhẹ, có thể trồng xung quanh bờ ao, bờ kênh, nếu trồng diện tích lớn, nên trồng tập trung. Đào hố rộng 80 x80cm, hoặc lên mô, cây cách cây 8 x 8m rồi trộn phân chuồng + tro trấu + phân hữu cơ, lấp một lớp đất mỏng. Hạ cây dừa xuống, lấp đất chặt, kín ngang mặt bầu.

Chăm sóc: Trồng xong tưới nước ngày 1 lần, dừa trồng được 30 ngày tiến hành bón urê, lượng phân không đáng kể, mỗi gốc 1 nắm. Khi cây trổ bông, bón 1kg phân NPK 16 – 16 – 8 + 10kg phân hữu cơ Humix. Bón bằng cách đào rãnh xung quanh gốc dừa, cách gốc 1, 5m bỏ phân xuống rồi lấp đất lại. Muốn cây dừa sáp đạt tỷ lệ sáp cao (cơm dày), khi cây trổ bông cần thụ phấn nhân tạo.

Phòng trừ sâu bệnh: Một năm rửa tán, cắt bẹ lá khô 2 lần để tránh chuột cắn phá. Dừa ít bệnh, tuy nhiên hay gặp bọ dừa phá hoại, vì vậy trong vườn dừa cần nuôi thả ong ký sinh để tiêu diệt bọ cánh cứng.

Thu hoạch: Trồng dừa sáp nếu chăm sóc tốt, năm thứ 3 bắt đầu cho thu hoạch (thu hoạch tốt vào năm thứ 5). Một cây dừa sáp có thể cho 100 trái/năm, tỷ lệ trái sáp đạt 30%. Hiện mỗi tháng anh My xuất bán hàng nghìn cây dừa sáp giống với giá 45.000 đồng/cây.

Anh My cho biết thêm, so với các cây ăn trái khác thì trồng dừa nhàn hơn nhiều, công chăm sóc thấp nhưng hiệu quả kinh tế cao.

Nhờ trồng và sản xuất cây dừa sáp giống, gia đình anh My đã có cuộc sống khá giả, một tháng đạt thu nhập 4–5 triệu đồng. Hiện cơ sở của anh đã trở thành địa chỉ học tập uy tín, bà con trong vùng tới tham quan, học hỏi kinh nghiệm đều được anh hướng dẫn tận tình.

 

Câu Hỏi Thường Gặp

Chọn giống dừa sáp như thế nào hiệu quả?

Nhân giống dừa sáp chủ yếu bằng trái, dừa làm giống được tuyển chọn từ những cây đầu dòng trên 10 năm tuổi, cây dừa có sáp, khoẻ mạnh, không bị bệnh. Chọn buồng nhiều trái, trái to, màu sắc đẹp (lưu ý chọn trái dừa nước) nếu chọn trái sáp thì trái không nảy mầm.

Cách trồng dừa sáp như thế nào?

Dừa sáp rất thích hợp với đất cát pha nhẹ, có thể trồng xung quanh bờ ao, bờ kênh, nếu trồng diện tích lớn, nên trồng tập trung. Đào hố rộng 80 x80cm, hoặc lên mô, cây cách cây 8 x 8m rồi trộn phân chuồng + tro trấu + phân hữu cơ, lấp một lớp đất mỏng. Hạ cây dừa xuống, lấp đất chặt, kín ngang mặt bầu.

Trồng dừa sáp khi nào mới thu hoạch?

Trồng dừa sáp nếu chăm sóc tốt, năm thứ 3 bắt đầu cho thu hoạch (thu hoạch tốt vào năm thứ 5). Một cây dừa sáp có thể cho 100 trái/năm, tỷ lệ trái sáp đạt 30%. Hiện mỗi tháng anh My xuất bán hàng nghìn cây dừa sáp giống với giá 45.000 đồng/cây.