Trồng nấm bào ngư trên phế phẩm nông nghiệp

Ở Bến Tre gần đây do sản xuất các ngành phát triển nên kéo theo các phế – phụ liệu như “mụn dừa, bã mía, rơm rạ” thải ra nhiều, làm ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng. Để giải quyết vấn đề trên, một số cơ quan chức năng đã tìm đến Trung tâm Sinh học ứng dụng, nhờ chuyển giao cho Bến Tre quy trình trồng chăm sóc nấm bào ngư trên “mụn dừa, bã mía, rơm rạ” – rồi làm tiếp nấm rơm – nuôi trùng và sau cùng là phân hữu cơ. Qua thời gian thử nghiệm, kết quả bước đầu cho thấy nông dân nếu có điều kiện, sớm tổ chức sản xuất, có thể làm gia tăng thêm thu nhập, làm giảm bớt nạn ô nhiễm môi trường. Nấm bào ngư (nấm sò, nấm dai …) là loại có giá trị rất cao lại có ưu điểm là mọc được trên nhiều loại phế phụ phẩm khác nhau (cấu tạo cellulose, Lignin);

* Lưu ý:

– Nguyên liệu phải làm sạch, phơi khô, ẩm độ còn khoảng 15 – 20%, sau đó làm ấm, xử lý vôi, bổ sung urê, cấy xạ khuẩn, trộn lại ủ đống, tùy loại nguyên liệu sẽ có hàm lượng thời gian xử lý thích hợp; đối với rơm rạ bã mía ta phải cắt ngắn.

– Meo giống phải chọn chủng nhiệt đới pleurotus cystidiosus hay pleutotus tuber regium, sống hoại sinh; nhiệt độ vươn tơ 27 – 320C – vô nụ 26 – 300C; ẩm độ vươn tơ 40 – 60% – vào nụ 70 -90%; vươn tơ cần ánh sáng yếu – vô nụ cần ánh sáng vừa; pH thích hợp 5 – 6, ghi nhớ khi vào nụ phải có thời gian sốc lạnh (xử lý vô nụ).

– Dinh dưỡng cơ chất trên trộn thêm cám ngô 2 – 5%, hoặc phân hữu cơ đã hoai với tỷ lệ 1 – 5%, ngoài ra còn thêm urê 5‰ ,KCl 1 – 3‰, có thể thêm một số chất như NaCl 1‰, MgCl2 1‰ … cơ chất nghèo dinh dưỡng như mụn dừa pha thêm 50gr DAP + 1/2 gói AtoniK/bình 8 lít phun cho 100 kg cơ chất, khi trộn nguyên liệu xong ta cần ẩm độ xác định khoảng 60 – 68%.

Chất nấm khi có cơ chất ta đem vào nhà để nơi khô ráo thoáng mát, phương pháp chất có thể “cho vào túi poly-etylen (20 x 27) hay đống khối dưới đất (30 – 40 x 30 – 40cm) hoặc làm khai chất trên kệ (30 x 50 x 15cm)”. Làm túi phải khử trùng bằng hấp nồi hơi, chất đống làm kệ thì phun nước sôi… đậy nylon lại, xong để trong 12 giờ cho nhiệt độ hạ còn 25 – 300C. Cấy meo làm túi thì cấy meo vào miệng bao, với chất khai hoặc làm mô thì cấy từng cục độ sâu 3cm x rộng 10cm, rồi đậy nylon lại, để từ 15 – 30 ngày (tùy loại nguyên liệu, thời gian vô nụ sẽ khác nhau). Khi tơ mọc đầy, tạo khối đồng nhất, màu trắng; nếu trồng bịch lúc này mở miệng bao, bằng cách dùng lưỡi lam rạch đều dài 3 – 5cm x khoảng cách 5 x 5cm rồi tưới nước, nếu trồng nấm chất và kệ thì gỡ bao ra tưới đón nấm, thời gian này nên tạo ẩm độ không khí 80 – 90%, tạo quả thể 3 – 5 ngày sau nấm ra quả thể, thường hiệu xuất ra quả thể cao gấp 2 – 2,5 lần làm nấm rơm.

Lưu ý khi trồng bào ngư (nấm dai)

Tính nhạy cảm với môi trường: nấm bào ngư rất nhạy cảm với môi trường như “nhiệt độ, ánh sáng, ẩm độ, nồng độ CO2, sự ô nhiễm hóa chất”; do đó cần chú ý điều kiện nuôi trồng hoặc nguồn nguyên liệu, nếu thấy biểu hiện không bình thường thì tùy nguyên nhân thì xử lý ngay. Bệnh cho người có một số người bị dị ứng bởi hít thở phải bào tử nấm phát triển mạnh trong nhà kính lúc sáng; triệu chứng gây sốt 390C, ho, khó thở, nhức đầu, mệt mỏi, nổi mẩn đỏ …; biện pháp phòng trị: Tránh không nên để người dị ứng vào chăm sóc nấm, khi bệnh trị bằng cách uống thuốc kháng sinh như Penicyline, Ampicyline… khoảng 2 – 3 ngày sẽ khỏi. Bệnh trên nấm địch hại trên nấm bào ngư rất ít, thường thấy nhất là 2 bệnh – mốc xanh (trichoderma sp), phòng trị nâng pH, khử trùng tốt nguyên liệu; ấu trùng ruồi phòng trị phải vệ sinh làm nhà lưới trại nấm. Bệnh do môi trường như ẩm độ cao gây thối, nhiệt độ lạnh ra nấm sớm chết rũ (dạng san hô), biên độ nhiệt lớn làm nấm ngừng sinh trưởng.

Thu hái – Bảo quản: Thu hoạch khi xử lý vào nụ 3 – 4 ngày sau thì thu hoạch nấm, lúc hái nấm phải hái hết chùm, không chừa thịt gốc nấm; bảo quản nấm giữ được 12 giờ ở nhiệt độ thường, bảo quản 150C giữ được 3 ngày, phơi khô 400C trong 4 giờ giữ được 2 – 3 tháng (11 kg nấm tươi / 1 kg nấm khô). Kỹ thuật căn bản như sau: